Pożyczki na raty bez weryfikacji

Każda pożyczkowa instytucja pozabankowa musi działać nie tylko na swoją korzyść ale także zgodnie z prawem kraju, w którym prowadzi akwizycję. Wymagania ustawy o kredycie konsumenckim Dz.U. 2011 nr 126 poz. 715 jednoznacznie nakazują badanie zdolności kredytowej klienta przede wszystkim w trosce aby się nie zadłużył ponad własną zdolność i nie wpadł w finansową pętlę (pętlę kredytową).

Sprawdzanie BIK i KRD

Sprawdzanie BIK (Biuro Informacji Kredytowej) i KRD (Krajowy Rejestr Długów) konieczne jest dla większości produktów na raty – jednakże wśród produktów pozabankowych taki wymóg regułą być nie musi. Poprawna weryfikacja klienta może odbywać się na wiele innych sposobów z wykorzystaniem zupełnie innych metod niż robią to instytucje bankowe przy wyznaczaniu zdolności kredytowej. Mogą to być media społecznościowe jak Facebook, gdzie w prosty sposób można skorelować numer telefonu z konkretnym użytkownikiem poznanym z imienia, nazwiska i często z ogromnej ilości prywatnych fotografii i wpisów (ale lekkomyślnie oddanych dla globalnej publiczności – wszystko to jest własnością prywatnej firmy). Ocena ryzyka opiera może opierać się na parametrach łączonych krzyżowo a dopiero suma lub średnia ważona z przydzielonej do każdej funkcji punktacji daje ostateczny wynik. Wynik może następnie analizować pracownik firmy i ręcznie decydować o przydzieleniu pożyczki. Jest to weryfikacja ale nie taka jakiej spodziewa się użytkownik poszukujący właśnie takiego produktu.

Jeśli decyzja pożyczkodawcy jest negatywna i opierała się na weryfikacji zbiorów danych z baz BIK i KRD oraz z innych BIGów takich jak BIG Infomonitor czy ERIF lub bazy własnej to pożyczkobiorca zostanie o tym poinformowany. Obowiązek informacyjny narzuca art. 10 ustawy o kredycie konsumenckim (rozdział 2). Informacja będzie zawierać w jakiej bazie został sprawdzony, oraz że to sprawdzenie dało na tyle złą ocenę, że nie można z klientem zawrzeć umowy. Tu sytuacja jest bardzo jasna i klarowna ale coraz więcej firm udzielających pożyczek w sieci rozszerza swoje analizy o inne zbiory danych przez co nawet pozytywne wyniki z baz dłużników nie będą decydujące. Decydujące mogą być wyniki z innych agregatów danych.

Weryfikacja z agregatów

Pojęcie agregatów w FinTech jest bardzo szerokie i docelowo chodzi o analizę Big Data. Dane mogą pochodzić z własnych zbiorów firm pożyczkowych, z instytucji takich jak Credit Check lub po prostu być pobierane z sieci.

Weryfikacja zbiorów własnych

Każda firma pożyczkowa ma swoja bazę danych klientów. Niektóre firmy posiadają w swoim portfolio kilka marek (np. AASA Polska czy Ferratum Bank). Jeśli klient miał wcześniej problemy ze spłatą to z dużym prawdopodobieństwem otrzyma automatycznie decyzję odmowną lub zostanie mu zaproponowana mniejsza kwota. Czasem propozycja mniejszej kwoty będzie też obarczona wyższym oprocentowaniem ale nie zawsze klient dowie się dlaczego taka sytuacja ma miejsce. Inna sytuacją może być kiedy osoby wnioskuje klient zameldowany pod tym samym adresem co inny już wcześniej znany nierzetelny klient – wtedy też decyzja może być odmowna bez podawania przyczyny – w takim przypadku kiedy powód zostałby podany klient miałby otwartą furtkę do dochodzenia swoich praw jako konsument w kontekście dyskryminacji a żadna firma sobie na to nie pozwoli. W większości regulaminów dotyczących udzielania kredytów konsumenckich znajdziemy zapisy o możliwości decyzji odmownej bez podawania przyczyny. Jeśli zakłada to regulamin, który został zaakceptowany przez konsumenta wtedy nie ma żadnej możliwości rościć sobie praw do poznania prawdziwych przyczyn odmowy.

Weryfikacja Credit Check

Oprócz zbiorów własnych wiele firm wymienia się ze sobą nawzajem informacjami o klientach. Przykładem takiej bazy jest Credit Check. Przed powstaniem tego narzędzia konsumenci mogli wielokrotnie brać darmowe chwilówki i spłacać poprzednie następnymi. Taki mechanizm pozwalał w praktyce na pozyskanie dużych kwot, które nie były ograniczane terminami promocji (zwykle od 30 do 60 dni) a poprzednie zadłużenie było spłacane następnym znów nieoprocentowanym. Dzięki Credit Check takie działanie jest bardzo utrudnione bo zrzeszone są w nim prawie wszystkie firmy świadczące nieoprocentowane pożyczki.

Poza uniemożliwianiem wielokrotnego spłacania bez kosztowych długów kolejnymi Credit Check służy do wymiany informacji o nierzetelnych klientach. Instytucje pozabankowe nie chcą podpisywać umów z klientami, którzy nie spłacali poprawnie swoich poprzednich zobowiązań w innych firmach z oczywistej przyczyny zwieszonego ryzyka.

Weryfikacja ze zbiorów internetowych

Innowacyjne firmy nie potrzebują przeprowadzać pełnej weryfikacji BIK i KRD. Korzystają z dobrodziejstw Big Data czyli zbiorów danych dostępnych w sieci. Mogą to być zarówno Social Media i całość dostępnych informacji zarówno z sieci jak i z firm agregujących dane o pożyczkobiorcach. Wszystko sprowadza się do określenia zdolności kredytowej i ryzyka kredytowego co ma skutkować wydaniem decyzji pozytywnej lub negatywnej.

Wiele instytucji pozabankowych, szczególnie te międzynarodowe, posiada specjalne oprogramowanie umożliwiające wyszukiwać przez internet czy dane osobowe klienta nie są publicznie dostępne lub jego dokumenty nie są zamieszczone w jakiś zbiorach a nawet w Dark Web. Publicznie dostępne dokumenty mogą oznaczać kradzież tożsamości co w prostej linii stanowi bardzo duże zagrożenie dla finansów firmy.

Co można znaleźć bez weryfikacji

W sieci można znaleźć wiele pożyczek bez weryfikacji choć nazwa wskazywała by na prostą procedurę dla dłużników nie mających na celu w ogóle regulować swoich długów to w rzeczywistości chodzi najczęściej o brak weryfikacji zaświadczeń, brak weryfikacji telefonicznej lub weryfikacji tożsamości za pomocą przelewów identyfikacyjnych (z reguły 10 groszy lub 1 PLN).

W tej grupie znajdują się również chwilówki bez weryfikacji BIK ale też nie jest to do końca takie proste ponieważ nawet jeśli klient nie będzie bezpośrednio sprawdzony w tej bazie to dane o jego kredytach bankowych i ze SKOK-ów mogą być pozyskane poprzez rejestry BIG lub ZBP.

Prawo i coś więcej

Art. 9 punkt 1. ustawy o kredycie konsumenckim zobowiązuje każdego kredytodawcę do dokonania oceny zdolności kredytowej. Pozabankowe firmy pożyczkowe nie muszą sprawdzać BIK ale muszą korzystać z innych baz danych. Wymogi stawiane przez ustawodawcę to nie wszystko bo każda firma musi dbać o swój interes aby biznes prosperował. Narzut prawny to tylko mała część tego co robią, i co potrafią bardzo skutecznie, firmy aby udzielać pożyczek tylko tym konsumentom, których na to faktycznie stać. Obecnie większość chwilówek jest bezpłatna w schemacie „1-sza za darmo” ale istnieją też bardzo duże pożyczki ratalne z długimi terminami spłat sięgającymi 12 miesięcy a nawet kilku lat. Są one coraz tańsze a już obecnie stanowią ogromną konkurencję wobec banków. Przewagą przestała być już tylko szybkość i możliwość załatwienia wszystkiego bez wychodzenia z domu – przewaga staje się cena, która wraz z rozwojem nowych form weryfikacji może być coraz niższa bo ryzyko pożyczkowe maleje wprost proporcjonalnie do trafności oceny zdolności kredytowej.

Objaśnienie skrótów:

BIK – Biuro Informacji Kredytowej S.A.
KRD – Krajowy Rejestr Długów S.A.
BIG – Biuro Informacji Gospodarczej S.A.
ZBP – Związek Banków Polskich